W odpowiedzi na informację o pracy nad historią harcerstwa na Ziemi Zawierciańskiej przez członków Stowarzyszenia Ruchu Harcerskiego „Czuwaj” – Komenda Hufca Ziemi Zawierciańskiej, zamieszczoną na stronie internetowej Starostwa Powiatowego, UMiG Ogrodzieniec również postanowił zebrać i przekazać informacje dotyczące ogrodzienieckiego harcerstwa.

I tak powstało krótkie opracowanie pt. „Harcerstwo na Ziemi Ogrodzienieckiej (lata pięćdziesiąte XXw. – początek XXIw.)”, w którym znalazły się następujące punkty: Początki harcerstwa na Ziemi Ogrodzienieckiej; Drużyny działające w Ogrodzieńcu i okolicy; Ludzie zaangażowani w służbę harcerską; Działalność drużyn i hufca ogrodzienieckiego; Obozy i zimowiska (biwaki, kursy instruktorskie); Inne akcje harcerskie prowadzone na terenie ogrodzienieckim; EUROJAM 2003 Żelazko, czyli Międzynarodowy Zlot Przewodniczek i Skautów Europy; Podsumowanie.
Zebrany i opracowany materiał, wydania archiwalne The Daily Żelazko EUROJAM 2003, kserokopie artykułów prasowych, w tym miejscowej Gazety Ogrodzienieckiej, oraz zdjęcia zostały przekazane w maju br. do archiwum Komendy Hufca Ziemi Zawierciańskiej. Na jego podstawie powstanie raport, który będzie dotyczył harcerstwa na ziemi ogrodzienieckiej, następnie zostanie zamieszczony w opracowywanej przez Stowarzyszenie publikacji z okazji stulecia harcerstwa w naszym kraju.
Zebranie tak ważnych informacji było możliwe dzięki pomocy i cennym uwagom pani Marii Jurczak, wieloletniej harcmistrz oraz Komendantce Komendy Hufca w Ogrodzieńcu, na podstawie kronik szkolnych oraz kilku innych osób chętnych do pomocy i współpracy. Archiwalne wycinki prasowe, sprzed pół wieku, do historii harcerstwa zawierciańskiego wniósł pan Adam Komenda, Honorowy Członek PTTK w Zawierciu.
Poniżej wybrane fragmenty opracowania na temat harcerstwa ogrodzienieckiego, drużyn działających przy szkołach w Ogrodzieńcu oraz szkołach na terenach wiejskich w: Gieble, Podzamczu, Ryczowie i Żelazku:

„Już w l. 50. XX w. harcerze współpracowali z Polskim Towarzystwem Turystyczno-Krajoznawczym w celu poznania Jury Krakowsko-Częstochowskiej: „Drużyny harcerskie w Ogrodzieńcu i innych miejscowościach zbierają materiały historyczne i szkolą przewodników dla wycieczek. Inne drużyny założyły zeszyty kronikarskie notując wszystkie materiały z historii miejscowości na Szlaku Orlich Gniazd.” (…) Na podstawie zapisu w jednej z kronik harcerskich szkoły podstawowej w Ogrodzieńcu dowiadujemy się, że pierwsza zbiórka ogrodzienieckiej drużyny harcerskiej odbyła się 30 września 1967 roku. [Według innej kroniki – Kroniki 13 Drużyny im. Zośka i Parasol możemy dowiedzieć się, że przy Szkole Podstawowej nr 2 w Ogrodzieńcu-Cementowi drużyna harcerska istniała już w 1957 roku…] (…) Pierwsza drużyna zuchowa została założona 10 listopada 1967 roku. Drużynową została Maria Jurczak, a przybocznymi uczennice Ksenia Jurczak i Jadzia Turlej. (…) Natomiast szczep powstał 16 października 1968 roku na Radzie Pedagogicznej i został powierzony druhnie Marii Jurczak. (…)
Nowo powstały szczep, który przyjął nazwę „Amonity”, składał się z sześciu drużyn:… Kilka drużyn tworzyło szczep, natomiast ze szczepów w podległych szkołach została utworzona Komenda Hufca w Ogrodzieńcu, która powstała jesienią 1973 roku, prowadziła ją pani Maria Sagan, później Krystyna Pandel. Komendantem rejonu Ogrodzieniec w dniu 17 grudnia 1971 roku została dh podharcmistrz Maria Jurczak, która objęła Komendę Hufca w Ogrodzieńcu na lata 1980-1984. Należy dodać, że w l. 60-80. ubiegłego stulecia, drużyny harcerskie i zuchowe działały przy wszystkich szkołach podstawowych na terenie gminy Ogrodzieniec (…).
Aby mogło działać i rozwijać się harcerstwo potrzebni byli ludzie, którzy z olbrzymim zaangażowaniem i pasją oddali się służbie harcerskiej oraz pracy z młodymi ludźmi. (…)
Harcerze dbali o pamięć i tradycje, czego przykładem jest zorganizowanie i otwarcie 11 maja 1970 roku „Izby Pamięci Narodowej”. (…)
Oprócz licznych zbiórek harcerskich typowymi dla harcerstwa były: zloty, dwu-trzytygodniowe obozy, zimowiska oraz jedno lub kilkudniowe biwaki. (…)
Oprócz działalności szczepu ogrodzienieckiego, tereny ziemi ogrodzienieckiej upodobały sobie władze Komendy Chorągwi w Katowicach (i inni…), zatem odbywały się najbardziej znane w regionie obozy i akcje. W 1961 roku władze zainicjowały akcję pod nazwą „Zamonit”, przedsięwzięcie na szeroką skalę, w którym uczestniczyli harcerze Śląskiej Akademii Medycznej. Pierwszy obóz zorganizowano niedaleko ogrodzienieckiej Centurii w Hutkach-Kankach. (…) W l. 60-80. ubiegłego stulecia obozy 32. Sanitarnej Drużyny Instruktorskiej oraz Studenckiego Kręgu Instruktorskiego Związku Harcerstwa Polskiego przy Śląskiej Akademii Medycznej rozlokowane były na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej: Centuria (1961), Podlesice (1962), Podzamcze (1963), Krępa (1964-1968), Pradła (1969), Krępa (1969-1986). (…)
Eurojam 2003 Żelazko, czyli Międzynarodowy Zlot Przewodniczek i Skautów Europy odbył się w dniach od 2 do 11 sierpnia 2003 r., obóz podzielony na dwa podobozy – dla dziewcząt i dla chłopców – rozlokowany był w lasach Żelazka i Śrubarni na terenie Gminy Ogrodzieniec i sąsiedniej Gminy Klucze. Był to trzeci z kolei Zlot o takim rozmiarze, pierwszy odbył się w 1984 roku we Francji (Chāteau-Landon), drugi w 1994 roku we Włoszech (Viterbo k. Rzymu), trzeci właśnie w 2003 roku w Polsce (Żelazko, Gmina Ogrodzieniec). (…) Niespełna 10 tys. Gmina Ogrodzieniec gościła 9 tys. harcerzy europejskich, na okres prawie dwóch tygodni liczba „mieszkańców” zwiększyła się dwukrotnie! (…)
Dzieci i młodzież z Ogrodzieńca należą do 9 Wielopoziomowej Drużyny Harcerskiej im. „Kosmonautów”, która działa przy Hufcu Ziemi Zawierciańskiej, drużynę prowadzi dh Łukasz Szlachta, natomiast koordynatorem ze strony Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Ogrodzieńcu jest nauczycielka Barbara Ciszek.”

Szanowni Mieszkańcy,
jeśli ktoś z Państwa posiada informacje (dokumenty, zdjęcia, inne pamiątki), które mogłyby wzbogacić tworzącą się publikację, a zwłaszcza wątki dotyczące Ogrodzieńca i okolicy, proszę o skontaktowanie się z Zespołem Programowo-Organizacyjnym (Komenda Hufca Ziemi Zawierciańskiej) przy ul. Sienkiewicza 1 w Zawierciu lub telefonicznie: 032 / 67 213 32. Informacje można przekazać również do Gminnego Centrum Informacji w Ogrodzieńcu, Plac Wolności 24, tel. 032 / 67 37 459, gci@ogrodzieniec.pl

Zebrała i opracowała:  Iwona Rajca